Historiku i disa prej ndërtimeve më përfaqësuese në Tiranë gjatë shekullit të 20-të

Text size
Aa Aa
Në datën 14.12.2002, në ambientet e Bibliotekës në Akademinë e Studimeve Albanologjike, nxënësit e Arteve Figurative të Liceut të Tiranës “Jordan Misja”, u njohën me temën “Historiku i disa prej ndërtimeve më përfaqësuese të Tiranës gjatë shekullit të 20-të”, ligjëratë e mbajtur  nga Dr. Melsi Labi, studjues i Institutit të Arkeologjisë. 

Vitet 1930-40, përsa u përket ndërtimeve, përbëjnë periudhën më të ndritur të Tiranës, pasi jo vetëm se aty zë fill një kryeqytet modern, por edhe sepse në atë periudhë Tirana u kthye vërtet në një kantier ndërtimi. Këtij bumi ndërtimesh i paraprinë sipërmarrësit italianë, për shkak të politikave, lidhjeve dhe interesave të ndërsjella të shtetit shqiptar me në krye Mbretin Zog, me qeverinë italiane dhe më vonë, në vitet 1939-43, të politikave të shtetit fashist Italian të kohës. E vërteta është se shumica e arkitektëve italianë të përfshirë në planin urbanistik dhe ndërtimet kryesore të  Tiranës si Gerardo Bosio, Florestano di Fausto, Giulio Berte, Armando Brasini etj., kanë qenë emra të mëdhenj të elitës intelektuale, inxhinierike dhe artistike të kohës, në Itali dhe më gjerë, të cilët kanë lënë mbrapa vepra të pavdekshme.
U morën në shqyrtim godinat përfaqësuese si ato të bulevardit kryesor si blloku i Ministrive, Kryeministria, ajo e Bankës së Shqipërisë, ish-Parlamentit, ish-Teatrit Kombëtar, Hotel "Dajti", Korpusi Qendror i Universitetit të Tiranës, Kolonada me Institutin Arkeologjik dhe Rektoratin, ish-stadiumi “Qemal Stafa”, Akademia e Arteve, Pallati i Brigadave, etj.
Më pas u fol për godinat e realizmit socialist si dhe për dy periudhat ku nënndahet ajo:

1-Doriku i kuq, në vitet 1944-1960 dhe 2-Periudha e dytë deri në vitet 90.

U diskutua në detaj për Piramidën, Teatrin e Operas dhe të Baletit, Muzeun Historik Kombëtar si dhe godinën e Presidencës e Pallatin e Kongreseve si veprat më tipike të asaj periudhe dhe veçoritë e arkitekturës së tyre.
Për rreth 90 minuta u diskutua për arkitekturën e ndërtimit në këtë areal kohor, kjo duke u përqëndruar në psikologjinë e shoqërisë së kohës si dhe në reflektimin e saj në ndërtesat përkatëse. Në këtë leksion u trajtuan po ashtu, personazhe të ndryshme në rrafshin historik. Kjo trashëgimi duhet ruajtur me fanatizëm si çdo copë tjetër e trashëgimisë dhe iu duhet përcjellë brezave në shërbim të së ardhmes.
Ky takim finalizon Programin një- vjeçar të Edukimit me Çështje të Trashëgimisë Kulturore të Tiranës, që Bashkia e Tiranës, Drejtoria e Kulturës dhe Trashëgimisë Kulturore, ka iniciuar në bashkëpunim me ASA përgjatë gjithë vitit 2022.
Ky projekt, në vitin e Tirana Kryeqytet Europian i Rinisë, ka qene një bashkëpunim i suksesshem me pjesëmarrje të lartë maturantësh e mësuesish që e kane vleresuar si një program shumë te dobishem për edukimin e brezit të ri me çështje të trashëgimisë kulturore të Tiranës, materiale dhe shpirtërore.
Disa qindra nxënës të gjimnazeve të qytetit kanë marrë pjesë në 10 seanca nën drejtimin e studiuesve dhe ekspertëve të trashëgimisë kulturore materiale dhe jomateriale në rrethit të Tiranës dhe pas çdo takimi kanë vizituar Muzeun Arkeologjik nën udhëheqjen  e cicerones. Duke parë dobinë dhe efektin e një programi të tillë edukimi, bazuar në opinionet e nxënësve dhe mësuesve, mendohet që palët, Bashkia e Tiranës dhe ASA, ta rinovojnë marrëveshjen për vitin 2023.