Trashëgimia kulturore jomateriale ose shpirtërore përfshin krijimtarinë artistike tradicionale të një komuniteti, përmes vlerave që transmetohen gojarisht ose me mjete të tjera, të cilat në thelb pasqyrojnë kulturën dhe identitetin e pjesëtarëve të tij. Vlerat e trashëgimisë shpirtërore krijohen në lidhje të ngushtë me trashëgiminë materiale dhe etnografike të banorëve, si dhe në unitet me peizazhin dhe mjedisin gjeografik që i rrethon ata. Për këtë arsye trashëgimia shpirtërore shndërrohet në zëdhënësen e spikatur të identitetit kulturor të popullit përmes muzikës, valles, kostumeve, veglave muzikore, mjeteve tradicionale të jetesës etj.
Tipologjitë kryesore të trashëgimisë shpirtërore.
Format e tipologjisë kryesore të trashëgimisë shpirtërore përfshijnë: praktikat, paraqitjet, shprehjet, njohuritë dhe dijebërjen, si dhe veglat, objektet, veprat e artit dhe hapësirat kulturore që i bashkëshoqërojnë ato.
Llojet e trashëgimisë shpirtërore. Në llojet e trashëgimisë kulturore jomateriale, referuar konventës së UNESCO-s “Për trashëgiminë shpirtërore”, 2003, klasifikohen :
traditat dhe shprehjet gojore, përfshirë këtu dhe gjuha si transmetuese e trashëgimisë kulturore jomateriale, artet e ndryshme të shfaqjes (spektaklit), praktikat sociale, ritualet dhe ngjarjet festive, njohjet dhe praktikat lidhur me natyrën dhe gjithësinë, dijebërja lidhur me artizanatin tradicional.
Niveli më i lartë i vlerësimit dhe mbrojtjes në trashëgiminë shpirtërore është dhënia e statusit të “Kryeveprës shpirtërore”. Këtu përmendim isopolifoninë, eposin e kreshnikëve, vegla si lahuta, gjini si kabaja me saze, kostume të ndryshme popullore, vegla pune etj.
Data 25 Nëntor 2005 është një ditë e rëndësishme historike për mbarë trashëgiminë kulturore të shqiptarëve, por edhe për vetë Shqipërinë. Në këtë ditë Isopolifonia Popullore Shqiptare u pranua në listën e Kryeveprave të Trashëgimisë Gojore të Njerëzimit, të mbrojtura nga UNESCO-ja.