Shtetësia shqiptare është një nga të drejtat themelore të njeriut. Në nenin 19 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë parashikohet e drejta e çdo individi i cili ka njërin prej prindërve me shtetësi shqiptare për të fituar vetiu shtetësinë shqiptare. Gjithashtu në bazë të kësaj dispozite shtetësia shqiptare fitohet dhe për shkaqe të tjera të parashikuara me ligj.
Ligji që rregullon fitimin e shtetësisë Shqiptare është ligji me nr. 113/2020 “Për Shtetësinë”. Ky ligj ka për objekt përcaktimin e parimeve, procedurave dhe rregullave për fitimin, rifitimin dhe humbjen e shtetësisë shqiptare. Në zbatim të këtij ligji janë parashikuar 5 mënyra për fitimin e shtetësisë: me lindje, me origjinë, me lindje në territorin e Republikës së Shqipërisë, me natyralizim, dhe me birësim.
Dy mënyrat kryesore për fitimin e shtetësisë shqiptare nga të huajt janë: me origjinë dhe me natyralizim.
- Në rastin e fitimit të shtetësisë me origjinë, shtetësia shqiptare fitohet nga i huaji, të paralindurit e të cilit kanë origjinën shqiptare, me kusht që të provohet lidhja familjare në vijë të drejtë deri në tri shkallë e kërkuesit me të paralindurin.
- Në rastin e fitimit të shtetësisë me natyralizim, shtetësia shqiptare fitohet me natyralizim nga i huaji që ka paraqitur kërkesë dhe plotëson kushtet e mëposhtme:
a) ka mbushur moshën 18 (tetëmbëdhjetë) vjeç;
b) ka zotësi juridike për të vepruar;
c) qëndron në mënyrë të ligjshme dhe ka banuar për një periudhë të vazhdueshme për jo më pak se 7 (shtatë) vjet në territorin e Republikës së Shqipërisë, si dhe ka përfituar leje të përhershme qëndrimi, të vlefshme në momentin e paraqitjes së kërkesës, sipas ligjit për të huajt;
ç) ka banesë në përputhje me standardet e miratuara të banimit në Republikën e Shqipërisë;
d) disponon të ardhura dhe burime financiare të ligjshme, të mjaftueshme për jetesën në Republikën e Shqipërisë, që përkojnë me standardin minimal të jetesës, të indeksuar çdo vit në lidhje me indeksin e çmimeve të disa mallrave të zgjedhura, të parashikuar në rregulloren e Institutit të Sigurimeve Shoqërore;
dh) nuk ka qenë i dënuar me vendim gjyqësor të formës së prerë në shtetin e vet, në Republikën e Shqipërisë ose në ndonjë shtet të tretë për vepra penale, për të cilat ligji shqiptar parashikon dënime me jo më pak se 3 (tre) vjet heqje lirie. Përjashtim nga ky rregull bëhet vetëm në ato raste kur vërtetohet se dënimi është dhënë për motive politike;
e) zotëron njohuri të gjuhës shqipe, të folur e të shkruar, të vërtetuar nga institucioni përkatës arsimor, si dhe njohuritë bazë të historisë së Republikës së Shqipërisë, sipas rregullave të përcaktuara nga institucionet e arsimit të lartë;
ë) nuk përbën kërcënim për rendin publik dhe sigurinë kombëtare të Republikës së Shqipërisë.
Kërkesa për fitim të shtetësisë me natyralizim, mund të bëhet nga subjektet si vijon:
- Nga i huaji mbi 18 vjeç me qëndrim të rregullt në Republikën e Shqipërisë;
- Nga persona pa shtetësi;
- Nga i huaji i martuar me shtetas shqiptar;
- Nga i huaji, fëmija i mitur i të cilit ka shtetësinë shqiptare;
- Nga fëmija e dy prindërve që kanë fituar shtetësinë shqiptare me natyralizim;
- Nga fëmija i një prindi që ka fituar shtetësinë shqiptare me natyralizim.
Ligji me nr. 113/2020 “Për Shtetësinë” parashikon dhe mundësinë e fitimit të shtetësisë nga të huajt kur Republika e Shqipërisë ka interes kombëtar, interes në fushën e arsimit, shkencës, artit, kulturës, ekonomisë e sportit. Në zbatimin të rasteve të veçanta të fitimit të shtetësisë, Këshilli i Ministrave me Vendimin nr. 1008, datë 25.11.2020 “Për krijimin, organizimin dhe funksionimin e Agjencisë së Hartimit të Programeve të Vecanta të Shtetësisë”, ka krijuar Agjencinë përkatëse për trajtimin e këtyre rasteve.
Përveç ligjit nr. 113/2020 “Për shtetësinë” mund t’i referoheni si më poshtë edhe akteve nënligjore që rregullojnë më në detaje procedurat përkatëse:
- Dhënia e shtetësisë shqiptare për të huajt kundrejt investimeve sipas udhëzimit të përbashkët të Ministrit të Brendshëm dhe Ministrit të Financave dhe Ekonomisë nr. 240, datë 16.12.2022 "Për përcaktimin e vlerës së investimit për pajisjen me leje unike për investitor” sipas të cilit vlera e investimit për aktivitetin ekonomik, për të huajin që pajiset me leje unike si investitor, të jetë jo më pak se 10.000.000 (dhjetë milionë) lekë;
- Udhëzim i Ministrit të Brendshëm nr. 65, datë 06.02.2021 “Për përcaktimin e dokumentacionit të nevojshëm për fitimin, heqjen dorë dhe rifitimin e shtetësisë shqiptare, formën dhe mënyrën e plotësimit të kërkesës, të procedurës dhe kryerjen e verifikimeve pranë institucioneve përgjegjëse, si dhe të procedurës dhe dokumentacionit për shtyrjen e afatit për kryerjen e betimit”;
- Udhëzimi nr. 64, datë 04.02.2021 “Për përcaktimin e dokumentacionit të nevojshëm për fitimin, heqjen dorë dhe rifitimin e shtetësisë shqiptare, formën dhe mënyrën e plotësimit të kërkesës, të procedurës për kryerjen e verifikimeve pranë institucioneve përgjegjëse, si dhe të procedurës dhe të dokumentacionit për shtyrjen e afatit për kryerjen e betimit”;
- Proçedura standarde miratuar me urdhër nr. 306 datë 30.03.2021 “Për pranimin e aplikimit për fitimin, rifitimin dhe heqjen dorë nga Shtetësia Shqiptare”.
Kërkesën për fitimin e shtetësisë shqiptare mund ta bëni në platformën E-Albania. Gjithashtu, në këtë platformë është dhe dokumentacioni i nevojshëm që duhet të dorëzoni për fitimin e shtetësisë shqiptare.