Si të fillosh një biznes

Text size
Aa Aa

10 hapa për fillimin e një biznesi

Ngritja e një biznesi, është diçka që fillon nga dëshira dhe pasioni për të krijuar dhe punuar për veten. Sigurisht, krijimi i një biznesi është vetëm fillimi, sepse pjesa më e vështirë vjen më pas. Për këtë arsye, ju vjen në ndihmë ky manual, për t’ju treguar se krijimi dhe mirëmenaxhimi i biznesit tuaj, mund të sjellë një ndryshim rrënjësor në jetën tuaj në të ardhmen. Suksesi nuk ka formula të gatshme, por ata që kanë njohuri, kanë shumë më tepër shanse për ta arritur atë dhe për të fituar një rol më të rëndësishëm në shoqëri.
 

Hapi I. Si të gjejmë dhe vlerësojmë një ide biznesi nëpërmjet Modeleve të Biznesit?

Situata aktuale e tregut për të filluar një biznes të ri - jepet përmes treguesve makroekonomikë që publikohen nga INSTAT, por edhe nga organizma të tjerë të informimit publik. Rritja ekonomike e qëndrueshme, por sidomos dinamika e tregut në rritjen cilësore të produkteve dhe shërbimeve, krijon mundësi në zhvillimin e bizneseve të reja që sjellin standarte më të larta, duke konkurruar denjësisht me tregtarët e tjerë ekzistues.
Teknologjia - sot ka avancuar së tepërmi si në prodhimin e produkteve/shërbimeve për klientët, ashtu dhe në formën e komunikimit dhe negocimit me klientët. Sot klientët përdorin celularin, e‐mailin, faqen e internetit, shtypin ditor apo TV për tu  njohur me produktet dhe shërbimet e kompanive të ndryshme.
 

Hapi II. Si të krijojmë një plan biznesi praktik?

 

Për të krijuar një ide si përgatitet një plan biznesi mund të merrni modele që zakonisht ofrohen nga agjencitë e zhvillimit të biznesit, institucionet e huadhënies, struktura të qeverive vendore etj.
Një Model Bazë është me strukturën si më poshtë:

  1. Kopertina dhe përmbledhja ekzekutive - Kopertina përfshin emrin dhe kontaktet e biznesit dhe të pronarëve. Përmbledhja ekzekutive përcakton qartë vizionin dhe strukturën e biznesit. Në këtë pikë identifikohen produktet apo shërbimet  që ofrohen, mundësitë e tregut dhe synimet e biznesit për një periudhë të caktuar.
  2. Përshkrimi i biznesit - jep informacion të përgjithshëm për bizneset dhe avantazhet konkurruese në treg. Përshkrimi i biznesit përfshin emrin, llojin e biznesit dhe mënyrën se si është strukturuar ai. Avantazhi konkurrues i referohet pikave të forta të produktit apo shërbimit në krahasim me konkurrencën.
  3. Analiza e tregut - përkufizohet produkti ose shërbimi me saktësi, identifikohen klientët dhe karakteristikat e tyre, matet potenciali i tregut dhe zgjidhen mjetet më të mira për të realizuar procesin.
  4. Plani i menaxhimit - ka të bëjë me strukturën manaxhuese të biznesit dhe përshkruan rolet dhe përgjegjësitë e stafit së bashku me një përshkrim të detyrave të përditshme për funksionimin e biznesit. Pjesa operacionale e biznesit përshkruan se si prodhohen dhe shpërndahen produktet dhe shërbimet.
  5. Plani i marketingut - jep detaje të çmimit, strategjinë e shpërndarjes së produktit apo shërbimit dhe mjetet promocionale që do të përdoren për të reklamuar.
  6. Plani financiar- përshkruan shumat e parave që nevojiten për të filluar biznesin, si do të financohet biznesi dhe rezultatet e parashikuara. Këtu përfshihen:
  • Pasqyrat financiare;
  • Pasqyra e të ardhurave;
  • Analiza e kostove;
  • Projeksioni i rrjedhës së parasë për tre deri në pesë vitet e ardhshme.

Pasi është finalizuar plani i biznesit dhe është kontrolluar informacioni i hedhur kërkoni paraprakisht një këshillë nga një ekspert (sipërmarrës apo bankier). Plani i biznesit është një dokument që kërkon rifreskim dhe përdoret si mjet menaxhimi gjatë gjithë kohëzgjatjes së biznesit.
Ekzistojnë burime të shumta që mund të ndihmojnë në përgatitjen e planit të biznesit ku disa prej tyre janë:

Entrepreneur.com
Administrata e Bizneseve të Vogla në SHBA
MoreBusiness
Bplans
Businessplans

 

Hapi III. Si të  financoj një plan biznesi?

Sigurimi i fondeve për financimin e planit të biznesit tuaj është një ndër problemet më madhore që duhet zgjidhur. Burimet e finacimit janë:

  • Kursimet personale - janë një nga burimet më të përdorura për nisjen e një biznesi. Një investim personal në biznes tregon angazhimin e plotë të individit për të qenë i suksesshëm.
  • Partnerë në biznes - është e mundur që të negociohet një marrëveshje apo partneritet me njerëz të tjerë apo biznese që mund të japin mbështetje financiare me para në dorë, me kapital për pajisje apo me kredi.
  • Financimi jo formal - Familja, shokët dhe organizatat janë shembuj të mirë të burimeve jo formale të financimit. Organizatat Jo-Fitimprurëse mund të ndihmojnë në përgatitjen e pasqyrave financiare dhe të japin shërbime, asistencë ligjore dhe mund të ofrojnë rrjetet e tyre të kontakteve.
  • Kreditë tregtare - mund të përdoren për të vënë në funksion planin e biznesit. Këtu përfshihen edhe furnizuesit që dërgojnë mallra apo shërbime përpara se të marrin pagesën.
  • Kredi dhe mikrokredi për biznesin e vogël - Mundësia për të përfituar kredi të biznesit të vogël qëndron në “5 K-të” e dhënies së kredisë (karakteri, kesh, kolaterali, kapitali dhe kushtet). Ata që fillojnë një biznes kanë më pak shanse për të marrë hua të tilla pasi paraqesin rrezik më të madh sesa bizneset e konsoliduar. Nga ana tjetër ka banka dhe institucione të mikrokreditit që japin hua ekskluzivisht për bizneset e sapo krijuara, duke përfituar nga sistemet e garancisë që nxisin zhvillimin e biznesit të vogël.
  • “Crimson Finance Fund” -  është projektuar për të përmirësuar qasjen në financim për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, sipërmarrësit, novatorët, bizneset në pronësi të grave dhe fermerët në Shqipëri, me qëllim nxitjen e biznesit dhe krijimin e vendeve të punës. Në ndryshim nga institucionet bankare që kredidhënien e kushtëzojnë me kolateralin në dispozicion, ky institucion financiar merr për bazë dhe instrumente të tjera si urdhër blerje apo potencialin që sjell një ide në tregun lokal.

Hapi IV.  Çfarë strukture do të zgjedh për biznesin tim?

Forma e biznesit e zgjedhur për sipërmarrjen tuaj mund të ndikojë në shpenzimet fillestare dhe ato operative. Kur zgjidhni një strukturë për sipërmarrjen tuaj duhet të merrni parasysh:

  • Numrin e njerëzve pjesëmarrës në biznes;
  • Rolin e secilit prej partnerëve në biznes dhe mundësinë për t´u tërhequr nga sipërmarrja;
  • Burimet financiare të nevojshme.

Pavarësisht nga struktura që ngrini, ju duhet të interesoheni nëse keni nevojë për licencë për të drejtuar biznesin tuaj dhe të kontrolloni se çfarë taksash duhet të paguani sipas strukturës që keni përzgjedhur.

Kërkoni këshilla profesionale për të trajtuar disa nga këto çështje. Këshilla për biznesin jepen nga dhomat lokale të tregtisë dhe agjencitë e zhvillimit të biznesit. Kontabilistët, juristët dhe bankierët mund  t’ju ndihmojnë  për të zgjedhur formën më të mirë për sipërmarrjen tuaj. Format më të shpeshta të sipërmarrjeve janë:

  • Person Fizik -  në këtë formë individi zotëron tërësisht biznesin e tij.  Avantazhi  kryesor është se të gjitha të ardhurat i përkasin pronarit ndërsa disavantazhi është se pronari është tërësisht përgjegjës për të gjitha borxhet dhe detyrimet ndaj të tretëve.
  • Partneriteti - dy ose më shumë partnerë ndajnë pronësinë e biznesit. Avantazhi kryesor është se shpenzimet dhe të ardhurat ndahen në bazë të marrëveshjes së partneritetit ndërsa disavantazhi i patneritetit është se çdo partner është personalisht përgjegjës për të gjitha borxhet dhe detyrimet e biznesit.
  • Shoqëritë Kolektive (SHK) - e kryejnë veprimtarinë tregtare nën një emër të përbashkët dhe përgjegjësia e ortakëve përpara kreditorëve është e pakufizuar. Kontributi i ortakëve mund të jetë në para ose në natyrë (pasuri të luajtshme/të paluajtshme, të drejta, krah pune dhe shërbime). Kontributet e ortakëve janë të barabarta.
  • Shoqëritë Komandite (SHKM) - është shoqëria, në të cilën përgjegjësia e të paktën njërit prej ortakëve është e kufizuar deri në vlerën e kontributit të tij, ndërsa përgjegjësia e ortakëve të tjerë nuk është e kufizuar. Ortaku, përgjegjësia e të cilit është e kufizuar deri në vlerën e kontributit të tij, quhet ortak i kufizuar. Ortaku, përgjegjësia e të cilit nuk është e kufizuar deri në vlerën e kontributit të tij, quhet ortak i pakufizuar. Ortaku i pakufizuar ka statusin e ortakut të shoqërisë kolektive.
  • Shoqëritë me Përgjegjësi të Kufizuar (SHPK) - është një shoqëri tregtare, e themeluar nga persona fizikë ose juridikë, të cilët nuk përgjigjen për detyrimet e shoqërisë tregtare dhe mbulojnë personalisht humbjet e shoqërisë deri në pjesën e pashlyer të kontributeve të nënshkruara. Kontributet e ortakëve përbëjnë kapitalin e regjistruar të shoqërisë me përgjegjësi të kufizuar. Secili ortak gëzon kuotën e tij në shoqëri, në përpjesëtim me kontributin që ka dhënë në kapital. Kapitali i regjistruar i shoqërisë ndahet ndërmjet ortakëve në kuota, sipas këtij raporti.
  • Shoqëritë Aksionare (SHA)- është një shoqëri tregtare, kapitali i së cilës është i ndarë në aksione të nënshkruara nga themeluesit. Themeluesit janë persona fizikë ose juridikë, të cilët nuk përgjigjen personalisht për detyrimet e shoqërisë e që mbulojnë humbjet e saj vetëm me vlerën e pashlyer të aksioneve të nënshkruara. Shoqëritë aksionare mund të jenë shoqëri me ofertë, private apo publike.
 

Hapi V. Cili do të jetë stafi dhe si do t’a përzgjedh atë?

Nuk mjafton vetëm të zgjidhni punonjësit. Kërkohet një mendim më i thellë. Nevojiten këshilltarë të besuar ku përfshihen juristë, kontabilistë, agjentë sigurimi. Një zgjedhje e menduar mund të kërkonte punësimin e një asistenti virtual, që do t’ju ndihmonte në përgatitjen e dokumentacionit për hapjen e biznesit.  Nëse do merrni staf i cili do të kryejë punë specifike, si teknologë, agjent shitje, etj, ata duhet të kenë aftësitë për të përmbushur kërkesat e punës dhe gjithashtu duhet të trajnohen nga ju lidhur me proceset e punës për arritjen e objektivave që keni vendosur në planin tuaj të biznesit.
 

Hapi VI. Si të përzgjedh vendosjen e biznesit tim?

Përzgjedhja e vendodhjes është një nga vendimet më të rëndësishme që duhet të merrni për biznesin tuaj. Përfshin një analizë dhe vlerësim të detajuar të demografisë së zonës, të zinxhirit të furnizmit, të nivelit të taksave, tarifave dhe incentivave të zonës. Këto janë hapat që do të merren në konsideratë përgjatë kërkimit dhe planifikimit të vendodhjes së biznesit:

-      Përcaktimi i nevojave

Shumë biznese përzgjedhin vendodhjen bazuar në nivelin e ekspozimit ndaj klientëve, por ka edhe faktorë të tjerë që duhet të merren në konsideratë si:

  • Vizioni i Kompanisë
  • Konkurenca
  • Tregu i Punës
  • Parashikimet për zgjerimin e biznesit
  • Siguria
  • Zonimi dhe rregulloret

-     Vlerësimi i Financave

Përveç, marrjes në konsideratë nëse janë të përballueshme kostot për plotësimin e nevojave për hapjen e biznesit, duhet të merni në konsideratë edhe;

  • Kostot e fshehura (rinovime, rikonstruksione, sistemi i furnizimit me ujë, energji, kanalizime etj);
  • Taksat (nivelet e taksave sipas zonave);
  • Incentivat ekonomike vendore;

-    Zona miqësore për biznesin
Analiza e detajuar e kuadrit ligjor dhe akteve ligjore dhe nën ligjore lidhur me biznesin është shumë e rëndësishme. Gjithashtu studimi i avantazheve nga bashkëpunimi me biznese të tjera, apo specialistë (këshillues), organizata që ndihmojnë hapjen e bizneseve apo dhe struktura të qeverive vendore janë elementë që ndikojnë në përzgjedhjen e vendodhjes së biznesit tuaj.

Hapi VII. Si të përgatis dokumentacionin për hapjen e biznesit tim?

Aplikuesi mund të marrë informacion për dokumentat që i nevojiten për të regjistruar biznesin e tij dhe për formularin e aplikimit, duke e shkarkuar atë online në faqen zyrtare të E-Albania ose duke u paraqitur pranë sporteleve të ADISA.

Çdo aplikant, duhet të sigurohet për formën e biznesit që kërkon të regjistrojë përpara se të aplikojë për regjistrim fillestar. Informacion më i detajuar për këto forma ligjore, mund të gjendet në ligjin nr. 7638, datë 19.11.1992 "Për shoqëritë tregtare". Këtë dhe ligje të tjera të ngjashme, mund t'i gjeni në këtë faqe zyrtare të QKB-së.
Sipas kuadrit ligjor në fuqi,  subjektet duhet të aplikojnë për regjistrim fillestar, brenda një afati 15‐ditor (përveç rasteve kur parashikohet ndryshe nga ligje të posaçme). Afati llogaritet si më poshtë:

  • Për personat fizikë aplikimi për regjistrim kryhet nga vetë personi që regjistrohet ose nga çdo person i autorizuar prej tij.
  • Për shoqëritë e thjeshta aplikimi për regjistrim kryhet nga të gjithë anëtarët ose nga çdo person i autorizuar prej tyre.
  • Për shoqëritë tregtare aplikimi për regjistrim kryhet nga të gjithë ortakët e një shoqërie kolektive ose nga të gjithë ortakët "e pakufizuar" të një shoqërie komandite, nga të gjithë administratorët e një shoqërie me përgjegjësi të kufizuar (të nominuar në një dokument themeltar, të noterizuar të kompanisë), nga të gjithë anëtarët e drejtorisë së mbikëqyrjes të një shoqërie anonime (të nominuar në një dokument themeltar, të noterizuar të kompanisë), apo çdo person i autorizuar nga personat e sipërpërmendur nëpërmjet një dokumenti autorizimi të noterizuar.

Hapi VIII. Si hapet një biznes i ri nëpërmjet e-albania?

Mbështetur në Ligjin Nr.9723, datë 03.05.2007, "Për Regjistrimin e Biznesit", i ndryshuar, neni 45, QKB-ja regjistron në regjistër dhe publikon, kryesisht ose me kërkesë nga çdo person i interesuar, vendimet gjyqësore për të dhënat e regjistruara ose veprimtarinë e subjektit.
Shërbimi mund t’i ofrohet çdo personi të interesuar (subjekt tregtar).

1. Dokumentacioni i nevojshëm
-Vendimi/akti i gjykatës, zyrës përmbarimore ose autoritetit përgjegjës.
Kujdes: Dokumentacioni shoqërues duhet të jetë në format PDF;
Madhësia e dokumenteve (file) që do të ngarkohen nuk duhet të jetë më e madhe se 5 MB.
Emërtimi i dokumenteve (file) që ngarkohen nuk duhet të përmbajë simbole (‘, /, #, “, $, ë, ç etj).


2. Hapat e procedurës
-Administratori hap llogari si individ (tek opsioni “Regjistrohu”).
-Administratori logohet tek opsioni “Hyr”, ku duhet të përzgjedhë mënyrën e identifikimit “Identifikimi i qytetarëve/bizneseve me fjalëkalim”.
-Pas logimit në portal, administratori duhet të logohet në sistem për të hapur një llogari si biznes (tek opsioni “Hapësira ime”), në menunë “Regjistro biznes”.
-Subjekti do të logohet tek opsioni “Hyr”, ku duhet të përzgjedhë mënyrën e identifikimit “Identifikimi i qytetarëve/bizneseve me fjalëkalim duke vendosur NIPT-in dhe fjalëkalimin (passëord) që administratori ka vendosur gjatë regjistrimit të biznesit.
- Identifikohuni si biznes në portalin e-albania
- Zgjidhni shërbimin "Regjistrim të vendimeve/akte të gjykatës, zyrës përmbarimore ose autoriteteve të tjera publike (Biznes) "

3. Koha e nevojshme e marrjes së shërbimit
QKB-ja, pasi kryen verifikimet përkatëse, sipas nenit 54 të këtij ligji dhe vëren përmbushjen e kushteve për regjistrim, kryen regjistrimin në regjistër dhe lëshon vërtetimin e kryerjes së regjistrimeve të tjera brenda një afati prej një dite nga data e paraqitjes së aplikimit.

4. Periudha e vlefshmërisë - Pa afat

5. Kostot - Pa pagesë
 

Hapi IX. Si të regjistrohem në strukturat tatimore qëndrore dhe vendore?

Pas miratimit të regjistrimit të ri, QKB njofton në mënyrë elektronike njëkohësisht Drejtorinë e Përgjithshme të Tatim ‐Taksave dhe autoritetin përkatës fiskal bashkiak, për regjistrimin e një subjekti të ri bashkë me NIPT‐in e tij për efekte fiskale si dhe transmeton të dhënat e regjistrimit të aplikantëve te këto autoritete. Për çdo subjekt të ri, të regjistruar në Regjistrin Tregtar, QKB njofton gjithashtu Inspektoriatin e Punës, atë të Sigurimeve Shoqërore dhe të Sigurimeve Shëndetësore. QKB bën njoftimet e mësipërme në mënyrë elektronike, brenda ditës së punës në të cilën kryhet regjistrimi.

Regjistrimi në Insitutin e Sigurimeve Shoqërore

  1. Përpara fillimit të veprimtarisë ekonomike dhe për efekt të pagesës së kontributeve të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore, fillimisht bëhet regjistrimi në Qendrën Kombëtare të Biznesit (QKB). Më pas, paraqitet pranë Agjencisë të Sigurimeve Shoqërore kopja e certifikatës së identifikimit të personit të tatueshëm. Agjencia e Sigurimeve Shoqërore, mbështetur në këtë dokument, realizon regjistrimin tuaj në organet e sigurimeve shoqërore.
  2. I vetëpunësuari, dy ditë pas regjistrimit në QKB, duhet të dorëzojë në organin tatimor listën e punonjësve të papaguar të familjes me të cilët punon e bashkëjeton, formularin E‐SIG 027/a “Pasqyra e të punësuarve për herë të parë, atyre rishtazi, si dhe e të larguarve nga puna”.

Kontributet e detyrueshme të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore mund t’i paguani në filialet e bankave të nivelit të dytë ose të Postës Shqiptare.

Regjistrimi në Drejtorinë e Përgjithshme të Taksave dhe Tarifave Vendore
Çdo subjekt taksapagues ka detyrimin ligjor që 15 ditë nga momenti i regjistrimit pranë Q.K.B, të dorëzoj dokumentacionin e plotë pranë sporteleve të DPTTV, si mëposhtë vijon:

  1. Fotokopje NIPT
  2. Ekstrakt nga Q.K.B.
  3. Fotokopje e kartës së identitetit
  4. Statuti dhe kopje e Aktit të Themelimit për bizneset me status (Biznes i madh, VIP, SHPK dhe OJF)
  5. Kontratë qeraje ose dokument i pronësisë (bashkëlidhur kartelë, planimetri, planvendosje e objektit)


NIPT - Numri Identifikimit të Personit të Tatueshëm. Aktualisht me hyrjen në fuqi të Ligjit për QKB quhet NUIS - Numri Unik i Identifikimit të Subjektit
Numri unik i identifikimit të subjektit është i vlefshëm për identifikimin e subjekteve, për qëllimet e regjistrimit në regjistër, për qëllimet e regjistrimit si person i tatueshëm pranë:

  1. Autoriteteve fiskale qendrore dhe vendore,
  2. Për skemën e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore,
  3. Për autoritetet e inspektimit të marrëdhënieve të punës,
  4. Si dhe për çdo qëllim tjetër statistikor ose identifikues.


Kodi Vendor është numër rendor identifikimi i taksapaguesit pranë DPTTV (për qëllime të brendshme të kësaj Drejtorie) .
Ne faqen zyrtare te DPTTV-së gjendet një informacion më i detajuar mbi listën e taksave dhe tarifave vendore që duhet të paguajë biznesi.
Lista e Taksave dhe Tarifave Vendore që duhet të paguajë biznesi:

TAKSAT

  1. Taksa e hotelit
  2. Taksa mbi ndërtesën  
  3. Taksa e reklamës  
  4. Taksa e tokës bujqësore  
  5. Taksa e përkohshme për infrastrukturën arsimore  
  6. Taksa e tabelës informuese
  7. Taksa mbi truallin


TARIFAT

  1. Tarifa e pastrimit
  2. Tarifa e zënies së hapësirës publike

Taksat  dhe Tarifat Kombëtare
Ligj Nr. 9975, datë 28.07.2008, "Për taksat kombëtare", i ndryshuar.

Hapi X.  Si të krijoj një zhvillim të qëndrueshëm biznesi?

Për ndërmarrjet e  biznesit, zhvillimi i qëndrueshëm do të thotë miratim i strategjive të biznesit
dhe aktivitete që plotësojnë nevojat e ndërmarrjes, si dhe mbrojtjen, ruajtjen dhe rritjen e burimeve njerëzore dhe natyrore që do të jenë të nevojshme në të ardhmen.
Shtatë hapa janë të nevojshme për menaxhimin e një zhvillimi të qëndrueshëm të ndërmarrjes.

  1. Kryerja e  një analizë të palëve të interesuara
  2. Vendosja e  parimeve  të qëndrueshme dhe objektivave të politikave të zhvillimit
  3. Hartimi  dhe ekzekutimi i  nje plan zbatimi (implementimi)
  4. Krijimi dhe zhvillimi i një kulture mbështetëse të biznesit
  5. Zhvillimi i masave dhe standarteve të performancës
  6. Përgatitja e raporteve
  7. Përmirësimi i  proceseve të brendshme të monitorimit


Lidershipi i Menaxhimit
Vendosja e objektivave të zhvillimit të qëndrueshëm, sistemet dhe mekanizmat e monitorimit
kërkon lidership nga ana e manaxhmentit të lartë, si dhe një angazhim të vazhdueshëm për
përmirësim.
Roli i bordit
Përfshirja aktive e bordit ndikon në zbatimin e praktikave të qëndrueshme të  biznesit.
Marrja e vendimeve mbi një strategji
Marrja parasysh e një strategjie zhvillimi, duke theksuar pikat  ku biznesi shpreson të pozicionojë veten në raport me  konkurrentët e tjerë.